ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΡΕΛΑΣ

Η ψυχή του ανθρώπου, και όχι μόνο «της γυναίκας η καρδιά», «είναι μια άβυσσος, πότε κόλαση και πότε ο παράδεισος…» και βιώνει όλες τις άπειρες ενδιάμεσες  καταστάσεις. Σαλεύει ο νους μόνο και να το σκεφτεί. Πώς να καθίσει να τη μελετήσει, να την μελετήσει κι ακόμη περισσότερο να τη δαμάσει;

Το τιτάνιο τούτο έργο το έχουν αναλάβει στην εποχή μας οι επιστήμονες επαγγελματίες της ψυχής που είναι οι Ψυχίατροι, Ψυχολόγοι, Ψυχονευρολόγοι αλλά και διαφόρων ειδών ψυχοθεραπευτές όπως ψυχαναλυτές, γνωσιοθεραπευτές και πάει λέγοντας. Η δυσκολία του καθημερινού ανθρώπου να προσανατολιστεί στους τίτλους των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αντανακλά την πολυπλοκότητα του κόσμου της ψυχικής υγείας. Άπειρες  φορές ακούμε την ίδια ερώτηση : «Τι είναι ψυχολόγος, τι είναι ψυχίατρος, τι είναι ψυχαναλυτής;». Η ίδια η υφή των επιστημών της ψυχής είναι νεφελώδης και πολυσύνθετη άρα και οι τρόποι προσέγγισης της δηλαδή οι επιστημονικοί κλάδοι που την μελετούν.

Οι επιστήμες της ψυχής, ψυχιατρική, αργότερα ψυχολογία και πρόσφατα νευροψυχολογία και κάποιες άλλες, έχουν εμφανιστεί σχετικά πρόσφατα στην ιστορία της ιατρικής. Περίπου ταυτόχρονα με την Γαλλική Επανάσταση στα τέλη του 18^ου αιώνα, δηλαδή εδώ και 200 χρόνια. Συγκριτικά ας αναλογιστούμε ότι τα Ιπποκρατικά κείμενα έχουν ηλικία 2.500 χρόνων… Ειρήσθω εν παρόδω, η ιατρική επιστήμη όπως τη θέσπισε ο Ιπποκράτης, που σήμερα αντιμετωπίζεται ως μουσειακό αντικείμενο, εδιδάσκετο και εξασκείτο στη Δύση μέχρι εκείνο τον περίφημο 18^ο αιώνα. Τον αιώνα της Γαλλικής επανάστασης, τον αιώνα του Διαφωτισμού, του ορθολογισμού, τον αιώνα που τοποθετείται η απαρχή των μοντέρνων καιρών, του δυτικού κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα. Από τα 2 500 χρόνια που έχουν περάσει από την εποχή του Ιπποκράτη μόνο στα 200 τελευταία θεωρήθηκε «ξεπερασμένος».

Η ψυχική νόσος όπως και τα σωματικά νοσήματα συνοδεύουν τον άνθρωπο από την αρχή της ιστορίας του. Αναρωτιόμαστε μόνο για τη τύχη των συνανθρώπων μας που υπέφεραν ψυχικά πριν γεννηθεί η Ψυχιατρική, πριν υπάρξουν ψυχίατροι.  Ποιος τους φρόντιζε, ποιος τους γιάτρευε; Υπάρχουν όχι μία αλλά δύο απαντήσεις.

Η πρώτη είναι ιατρική-σωματική. Αν και για τον Ιπποκράτη όλα τα νοσήματα είναι σωματικά δεν αρνείται τη εμφάνιση ψυχικών συμπτωμάτων όπως το παραλήρημα. Θεραπεύει τα ψυχικά αυτά συμπτώματα φροντίζοντας τη σωματική νόσο που τα προκαλεί. Για παράδειγμα  εκδήλωση μελαγχολίας αποδόθηκε στην υπερβολική έκκριση μαύρης χολής εξ ου και η ονομασία της. Προσπαθεί να παρέμβει ιατρικά στην έκκριση της μαύρης χοής.

Η δεύτερη είναι ψυχική-ηθική και την είχαν αναλάβει οι μάγοι και οι ιερείς και αργότερα οι φιλόσοφοι όταν και όπου αυτοί εμφανίστηκαν στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Αυτό που άλλαξε τον 18^ο αιώνα με τη γέννηση της ψυχιατρικής είναι το γεγονός της θεραπευτικής προσέγγισης των ψυχασθενών όχι μόνο σωματικά-φαρμακευτικά αλλά και ψυχικά. Δηλαδή αυτό που άλλαξε ήταν η επινόηση θεραπείας των ψυχοπαθών μέσα από μια ανθρώπινη σχέση. Ο Γάλλος Ψυχίατρος Φ. Πινέλ θεωρείται ο πατέρας της Ψυχιατρικής περίπου όπως ο Φρόυντ θεωρείται πατέρας της Ψυχανάλυσης έναν αιώνα μετά.

Ως τότε, τον 18^ο αιώνα, η ψυχή του ανθρώπου ανήκε στην αποκλειστική δικαιοδοσία των ιερέων και των φιλοσόφων και το σώμα ανήκε στους ιατρούς. Τρανταχτό παράδειγμα η στωική φιλοσοφία η οποία ιδιαιτέρως ασχολήθηκε με τα ανθρώπινα πάθη και τις συνέπειες για το κάθε άτομο. Εξ άλλου οι θεωρίες των πρώτων ψυχιάτρων ήταν απευθείας εμπνευσμένες από τους στωικούς φιλόσοφους. Όσο για τις θρησκευτικές επιρροές αρκεί να σκεφτούμε τον εξομολογητικό χαρακτήρα της Ψυχανάλυσης για να διαπιστώσουμε πως η ιατρική επιστήμη με την εφεύρεση της Ψυχιατρικής πραξικοπηματικά έκανε δικά της τα ξένα χωράφια των ιερέων και των φιλοσόφων.

Στην εξέλιξη της ιστορίας βρεθήκαμε, εμείς οι μοντέρνοι, με ψυχίατρους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές και ψυχοφάρμακα, ηλεκτροσόκ και λοβοτομές αντί για φιλόσοφους και ιερωμένους. «Όλα μαζί και ταυτοχρόνως… αναντάμ παπαντάμ » που λέει και ο Σαββόπουλος.

Ν. Χ.