ΦΑΡΜΑΚΟΝ

Στις 6 και 7 του αττικού μήνα Θαργηλίωνα (Μάης-Ιούνης) γιορτάζονταν η γέννηση των θεϊκών Διδύμων του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος. Θάργηλοι ήταν τα πρώτα ψημένα καρβέλια της χρονιάς που προσφέρονταν στους θεούς στην αρχή του εορταστικού διήμερου που είχε σκοπό την κάθαρση της πόλης.  

Τα παλαιά χρόνια, η κάθαρση της πόλης συμπεριελάμβανε στις έξη του Θαργηλιώνος και περιφορά ζεύγους "φαρμακών", δηλαδή δύο ήδη καταδικασμένων σε θάνατο καταδίκων, ενός άνδρα και μιας γυναίκας, που έπαιζαν τον ρόλο των "αποδιοπομπαίων". Οι "φαρμακοί" (ταϊσμένοι για πολλούς μήνες με τα καλύτερα τρόφιμα και δημοσία δαπάνη) που περιφέρονταν στολισμένοι με ιερά ενδύματα και στεφάνια σύκων στους δρόμους της πόλης με συνοδεία αυλών για να "απορροφήσουν" κάθε μίασμα, αρχικά συνηθιζόταν να φονεύονται, ενώ αργότερα καθιερώθηκε το να εκδιώκονται απλώς βίαια έξω από τα τείχη. Τους φαρμακούς ονόμαζαν και «καθάρματα» γιατί έφερναν τον καθαρμό της πόλης της πόλης από το μίασμα.

Βλέπουμε λοιπόν ότι από καταβολής το «φάρμακο» σε όλες τις μορφές εμπεριείχε την αμφισημία. Μήπως το ίδιο το σύμβολο των γιατρών και των φαρμακοποιών δεν είναι ο δηλητηριώδης όφις. Οι φαρμακοί η καθάρματα της αρχαίας πόλης ήταν που λύτρωναν την πόλη σε χαλεπούς καιρούς. Ο ίδιος ο Σωκράτης δεν έπαιξε το διπλό ρόλο το «αποδιοπομπαίου τράγου» όντας σωτήρας και καταδικασμένος ταυτόχρονα; Αλλά και το δηλητήριο του φιδιού μπορεί συνάμα από τη θεϊκή σοφία του Ιπποκράτη να γίνει θεραπευτική ουσία που σώζει ζωές.

Τα πράγματα λοιπόν της φύσης δεν είναι καθαυτά καλά η κακά.  Είναι η χρήση που τους κάνουμε που τα κάνει χρήσιμα η βλαβερά. Όπως οι φαρμακοί η καθάρματα της αρχαίας εποχής είναι ταυτόχρονα καλά και κακά, σώζουν και σκοτώνουν.

Την πανάρχαια τούτη αλήθεια την συναντούμε καθημερινά στο παθολογικό φαινόμενο, μάστιγα της μοντέρνας ζωής, τις εξαρτήσεις. Εξάρτηση είναι η αδυναμία ενός ατόμου να σταματήσει μια δραστηριότητα ακόμα και όταν είναι επιβλαβής η και θανατηφόρα για τον ίδιο η και τους γύρω του.

Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η εξάρτηση από την ηρωίνη. Οι ηρωινομανείς αν και οδηγούνται σε βέβαιο θάνατο αδυνατούν να σταματήσουν την έξη που τους έχει γίνει δευτέρα φύση. Αν και γνωρίζουν καλύτερα από όλους μας τα ολέθρια αποτελέσματα της εξάρτησής τους. Η ηρωίνη είναι οπιούχο όπως η μορφίνη και όπως ξέρουμε η μορφίνη ως ισχυρότατο αναλγητικό ανακούφισε μυριάδες ασθενείς και τους επέτρεψε να υποστούν σωτήριες εγχειρήσεις.

Ανάλογες καταστάσεις συναντάμε σε όλους τους τύπους εξαρτήσεων. Το αλκοόλ «ευφραίνει καρδίαν» αλλά η κατάχρηση σκοτώνει, η χαρτοπαιξία είναι διασκέδαση για τη ψυχή και το πνεύμα αλλά η κατάχρηση διαλύει οικογένειες και εξανεμίζει περιουσίες, η τηλεόραση είναι το σύμβολο της τεχνολογικής προόδου του 20^ου αιώνα αλλά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ορθή ψυχική ανάπτυξη των παιδιών. Και θα λέγαμε «ων ουκ εστίν αριθμός» σε ότι αφορά τη δυνατότητα της ανθρώπινης ψυχής να διαστρεβλώνει τα πράγματα και να δημιουργεί παθολογικές καταστάσεις.

Η θεραπεία των εξαρτημένων ατόμων είναι δύσκολη υπόθεση η οποία όμως μπορεί και εύκολα αν πετύχει αν ο ενδιαφερόμενος ειλικρινά επιθυμεί να απαλλαγεί από το πάθος του. Οι επιστήμονες της ψυχικής υγείας τον περιμένουν να κάνει το πρώτο βήμα για να του συμπαρασταθούν σε όλα τα επόμενα.

Νικόλαος Χρηστίδης

Ψυχίατρος Ψυχαναλυτής

Καβάλα